Meşrutiyeti kabul eden Osmanlı Devleti, 23 Aralık 1876 tarihinde Kanun-i Esasi ismiyle yeni bir anayasa hazırlamış ve parlamenter sisteme geçiş yapmıştır. Bu parlamenter sistemde üyelerini halkın seçtiği “Heyet-i Mebusan” ile üyelerini Padişahın seçtiği “Heyet-i Ayan” ismiyle iki ayrı meclis bulunmaktaydı ve her iki mecliste “Meclis-i Umumi” çatısı altında birleşmekteydi.
Osmanlı Devleti’nde I. Meşrutiyetle birlikte ilk seçimler 1876 yılı içinde yapılmıştır. Bu seçimlerin daha sağlıklı bir ortamda gerçekleştirilmesi ve oluşturulacak ilk meclise üye seçiminin sorunsuz yapılabilmesi için seçimle alakalı usul ve esasların belirtilmiş olduğu yasa teklifi yapılmıştır. Günümüzde “Kanun Hükmünde Kararname” olarak adlandırdığımız kanunlar, o dönemde seçimlerin selameti için “Talimat-ı Muvakkate” adıyla geçici bir yasa olarak hazırlanmıştı. Bu yasa Sultan II. Abdulhamit’in 28 Ekim 1876 tarihinde onayı ile yürürlüğe girmiştir. Talimat-ı Muvakkate 7 maddelik bir talimatla genel meclisin nasıl oluşacağı, adayların hangi şartları taşıyacağı vb. konular hakkında bir takım kuralları belirtmiştir.
Anayasal düzene geçişin ilk evrelerinde bazı sorunlar ile karşılaşılmıştır. Talimât-ı Muvakkate ile Kanun-i Esasi arasında seçime ilişkin farklılıklar oluşmuştur. Kanun-i Esasi’ye göre her elli bin erkek nüfus bir milletvekili seçebilirken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre ülke genelinde 130 milletvekili seçilmesi istenmiştir. Kanun-i Esasi’ye göre seçimlerle alakalı bir veya iki dereceli bir seçimin olması gerekir ibaresi bulunmazken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre iki dereceli seçim sisteminin kabul edileceği belirtilmiştir. Kanun-i Esasi’ye göre seçilme yaşı 30 iken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre seçilme yaşı 25 olarak belirtilmiştir. Kanun-i Esasi’ye göre seçilecek kişilerde mülk sahibi olma şartı aranmazken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre seçilecek kişilere mülk sahibi olma şartı getirilmiştir. Ayrıca Kanun-i Esasi parlamenter sisteme geçişte padişaha da bir takım uygulamalar öngörmüştür. Anayasası’nın 3. Maddesine göre Padişah tahta çıkacağı zaman Meclis-i Umumi’de Şer’i hukuka ve Kanun-i Esasi hükümlerine uyacağına, vatan ve milletin bütünlüğünü koruyacağına, sadakat göstereceğine dair yemin etmesi şartı getirilmiştir.
1876 seçimlerine ilişkin Kanun-i Esasi’nin 66. ve 119. maddelerine göre mebusların seçimi gizli oy esasına göre yapılacaktır ibareleri yer almaktaydı. 21 Temmuz 1946 seçiminin de açık oy gizli tasnif (sayım) usulüne göre yapıldığını görmekteyiz. Talimat-ı Muvakkate’ye göre ülke çapında 80 Müslüman ve 50 Gayrimüslim olmak üzere toplam 130 milletvekilinin seçilmesi gerekirdi. Bu seçimlerde hesaplar tutmadı ve hedeflenen 130 milletvekili sayısına ulaşılamadı. Ülke genelinde yapılan 1876 seçimlerinde sadece 69’u Müslüman ve 46’sı Gayrimüslim olmak üzere 115 milletvekili seçilebilmişti. Seçilen milletvekilleri İstanbul’daki ilk meclise gelmeye başlamışlardı ve ilk Osmanlı Mebusan Meclisi de 19 Mart 1877 Pazartesi günü Dolmabahçe Sarayında Padişah II. Abdülhamit tarafından açılarak parlamenter sistemin kapısı aralanmıştı. Seçilen ilk vekiller de bu mecliste görevlerini yapmaya başlamışlardı.
İçinde bulunduğumuz tarihten 143 yıl önce gerçekleştirilmiş olan ilk seçimlerde de seçimlere ilişkin usul ve esasların belirtildiği kanunların sağlıklı bir şekilde oluşturulamadığı
ve günümüzde de bu sorunların hala devam ettiği görülmektedir. Türk halkı olarak demokrasiye geçişte sopalı seçimler, baskıcı seçimler, açık oy gizli (tasnif) sayım, şeklindeki seçimler de olmak üzere sıkıntılı dönemleri de yaşamıştır ve hepsi de tarihimizde kara bir leke olarak kalacaktır. Seçimin adil bir hak arama sistemi olması gayesinden öte günümüzde halk tabanında güveni sarsacak şayiaların ayyuka çıkması, adil bir hak arama sistemi olan seçim sisteminin güvenilirliğine gölge düşürmektedir. Halk nezdinde vicdanı rahatlatacak bir “Seçim Kanunu” hazırlanarak demokratik hareketlerin tabanda memnuniyet uyandırmasını sağlamak daha isabetli olacaktır. Halk seçtiği kişilerin ve adaylarının akıbeti hakkında, sistemin işleyişi hakkında aydınlatıcı bilgilere ulaşmayı arzulamaktadır. 143 yıldır süren seçim sıkıntılarının pansuman tedbirlerle değil de köklü ve isabetli bir değişimle iyi bir şekilde çözüleceğine inanıyorum.
İBRAHİM ÖZDEMİR
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Trabzonspor | 37 | 23 | 2 | 12 | 68 | 33 | 81 | +35 |
2 | Fenerbahçe | 37 | 20 | 7 | 10 | 68 | 38 | 70 | +30 |
3 | Konyaspor | 37 | 20 | 10 | 7 | 65 | 44 | 67 | +21 |
4 | Başakşehir FK | 37 | 18 | 11 | 8 | 53 | 35 | 62 | +18 |
5 | Alanyaspor | 37 | 18 | 12 | 7 | 66 | 58 | 61 | +8 |
6 | Beşiktaş | 37 | 15 | 9 | 13 | 55 | 47 | 58 | +8 |
7 | Antalyaspor | 37 | 16 | 11 | 10 | 53 | 46 | 58 | +7 |
8 | Fatih Karagümrük | 37 | 16 | 12 | 9 | 47 | 51 | 57 | -4 |
9 | Adana Demirspor | 36 | 14 | 12 | 10 | 51 | 44 | 52 | +7 |
10 | Kasımpaşa | 37 | 14 | 15 | 8 | 63 | 55 | 50 | +8 |
11 | Hatayspor | 37 | 14 | 15 | 8 | 52 | 59 | 50 | -7 |
12 | Sivasspor | 36 | 12 | 12 | 12 | 48 | 48 | 48 | 0 |
13 | Galatasaray | 36 | 13 | 14 | 9 | 47 | 50 | 48 | -3 |
14 | Kayserispor | 37 | 12 | 14 | 11 | 53 | 59 | 47 | -6 |
15 | Giresunspor | 37 | 12 | 16 | 9 | 40 | 43 | 45 | -3 |
16 | Gaziantep FK | 37 | 11 | 16 | 10 | 46 | 56 | 43 | -10 |
17 | Çaykur Rizespor | 36 | 10 | 20 | 6 | 43 | 67 | 36 | -24 |
18 | Altay | 37 | 9 | 21 | 7 | 37 | 53 | 34 | -16 |
19 | Göztepe | 37 | 7 | 23 | 7 | 40 | 70 | 28 | -30 |
20 | Yeni Malatyaspor | 37 | 5 | 27 | 5 | 27 | 66 | 20 | -39 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Ümraniyespor | 35 | 20 | 8 | 7 | 60 | 35 | 67 | +25 |
2 | MKE Ankaragücü | 35 | 20 | 8 | 7 | 54 | 30 | 67 | +24 |
3 | Bandırmaspor | 35 | 19 | 12 | 4 | 56 | 34 | 61 | +22 |
4 | İstanbulspor | 35 | 17 | 10 | 8 | 57 | 40 | 59 | +17 |
5 | BB Erzurumspor | 35 | 16 | 9 | 10 | 55 | 40 | 58 | +15 |
6 | Eyüpspor | 35 | 14 | 9 | 12 | 53 | 44 | 54 | +9 |
7 | Tuzlaspor | 35 | 13 | 12 | 10 | 43 | 40 | 49 | +3 |
8 | Manisa FK | 36 | 14 | 15 | 7 | 45 | 44 | 49 | +1 |
9 | Samsunspor | 35 | 12 | 11 | 12 | 50 | 44 | 48 | +6 |
10 | Keçiörengücü | 35 | 13 | 13 | 9 | 44 | 45 | 48 | -1 |
11 | Gençlerbirliği | 35 | 14 | 15 | 6 | 42 | 50 | 48 | -8 |
12 | Boluspor | 35 | 13 | 14 | 8 | 40 | 43 | 47 | -3 |
13 | Denizlispor | 35 | 13 | 15 | 7 | 42 | 50 | 46 | -8 |
14 | Adanaspor | 35 | 12 | 14 | 9 | 39 | 40 | 45 | -1 |
15 | Altınordu | 35 | 14 | 18 | 3 | 44 | 60 | 45 | -16 |
16 | Bursaspor | 35 | 11 | 16 | 8 | 42 | 53 | 41 | -11 |
17 | Kocaelispor | 35 | 11 | 16 | 8 | 36 | 48 | 41 | -12 |
18 | Menemenspor | 35 | 8 | 13 | 14 | 42 | 56 | 38 | -14 |
19 | Balıkesirspor | 35 | 3 | 29 | 3 | 26 | 74 | 12 | -48 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Eyüpspor | 38 | 28 | 2 | 8 | 82 | 25 | 92 | +57 |
2 | Sakaryaspor | 38 | 21 | 5 | 12 | 74 | 35 | 75 | +39 |
3 | Kırşehir Belediyespor | 38 | 21 | 8 | 9 | 57 | 32 | 72 | +25 |
4 | Kırklarelispor | 38 | 19 | 6 | 13 | 60 | 32 | 70 | +28 |
5 | Van Spor | 38 | 21 | 11 | 6 | 59 | 35 | 69 | +24 |
6 | Bodrumspor | 38 | 18 | 11 | 9 | 80 | 48 | 63 | +32 |
7 | Etimesgut Belediyespor | 38 | 18 | 13 | 7 | 63 | 36 | 61 | +27 |
8 | Karacabey Belediyespor | 38 | 15 | 12 | 11 | 52 | 41 | 56 | +11 |
9 | Turgutluspor | 38 | 16 | 16 | 6 | 44 | 56 | 54 | -12 |
10 | Serik Belediyespor | 38 | 13 | 11 | 14 | 51 | 48 | 53 | +3 |
11 | Pendikspor | 38 | 15 | 16 | 7 | 66 | 53 | 52 | +13 |
12 | Pazarspor | 38 | 15 | 18 | 5 | 60 | 64 | 50 | -4 |
13 | Tarsus İdman Yurdu | 38 | 13 | 15 | 10 | 56 | 55 | 49 | +1 |
14 | Bayburt Özel İdare Spor | 38 | 14 | 18 | 6 | 52 | 61 | 48 | -9 |
15 | Sivas Belediyespor | 38 | 11 | 14 | 13 | 63 | 58 | 46 | +5 |
16 | 1922 Konyaspor | 38 | 11 | 18 | 9 | 47 | 49 | 42 | -2 |
17 | Kastamonuspor | 38 | 8 | 18 | 12 | 31 | 58 | 36 | -27 |
18 | Elazığspor | 38 | 10 | 22 | 6 | 61 | 90 | 33 | -29 |
19 | Mamak FK | 38 | 6 | 26 | 6 | 32 | 121 | 24 | -89 |
20 | Kardemir Karabükspor | 38 | 1 | 34 | 3 | 16 | 109 | 3 | -93 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Diyarbekirspor | 30 | 20 | 2 | 8 | 43 | 18 | 68 | +25 |
2 | 1928 Bucaspor | 30 | 20 | 3 | 7 | 58 | 18 | 67 | +40 |
3 | Yeşilyurt Belediyespor | 30 | 17 | 8 | 5 | 50 | 27 | 56 | +23 |
4 | Ofspor | 30 | 14 | 5 | 11 | 43 | 31 | 53 | +12 |
5 | Arnavutköy Belediye | 30 | 13 | 8 | 9 | 40 | 29 | 48 | +11 |
6 | Edirnespor | 30 | 12 | 9 | 9 | 34 | 31 | 45 | +3 |
7 | Belediye Derincespor | 29 | 10 | 9 | 10 | 38 | 29 | 40 | +9 |
8 | Artvin Hopaspor | 30 | 10 | 11 | 9 | 41 | 44 | 39 | -3 |
9 | Fatsa Belediyespor | 30 | 10 | 12 | 8 | 22 | 31 | 38 | -9 |
10 | Kızılcabölükspor | 30 | 9 | 11 | 10 | 34 | 33 | 37 | +1 |
11 | Nevşehir Belediyespor | 30 | 9 | 14 | 7 | 31 | 31 | 34 | 0 |
12 | Çankaya FK | 30 | 10 | 16 | 4 | 28 | 48 | 34 | -20 |
13 | 1877 Alemdağspor | 30 | 9 | 15 | 6 | 37 | 48 | 33 | -11 |
14 | Antalya Kemerspor | 30 | 7 | 17 | 6 | 27 | 50 | 27 | -23 |
15 | Payasspor | 29 | 5 | 16 | 8 | 29 | 53 | 23 | -24 |
16 | Manisaspor | 30 | 1 | 20 | 9 | 22 | 56 | 12 | -34 |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
16/05/2022 | Çaykur Rizespor | vs | Sivasspor |
16/05/2022 | Galatasaray | vs | Adana Demirspor |
22/05/2022 | Adana Demirspor | vs | Göztepe |
22/05/2022 | Altay | vs | Kasımpaşa |
22/05/2022 | Antalyaspor | vs | Galatasaray |
22/05/2022 | Başakşehir FK | vs | Trabzonspor |
22/05/2022 | Beşiktaş | vs | Konyaspor |
22/05/2022 | Fatih Karagümrük | vs | Alanyaspor |
22/05/2022 | Gaziantep FK | vs | Çaykur Rizespor |
22/05/2022 | Hatayspor | vs | Giresunspor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
22/05/2022 | Balıkesirspor | vs | Eyüpspor |
22/05/2022 | Boluspor | vs | Altınordu |
22/05/2022 | Bursaspor | vs | Menemenspor |
22/05/2022 | Denizlispor | vs | BB Erzurumspor |
22/05/2022 | Gençlerbirliği | vs | Ümraniyespor |
22/05/2022 | İstanbulspor | vs | Bandırmaspor |
22/05/2022 | Keçiörengücü | vs | MKE Ankaragücü |
22/05/2022 | Kocaelispor | vs | Adanaspor |
22/05/2022 | Tuzlaspor | vs | Samsunspor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
07/05/2022 | Somaspor | 0 - 0 | İnegölspor |
07/05/2022 | Bodrumspor | 1 - 2 | Adıyaman FK |
07/05/2022 | Van Spor FK | 4 - 2 | Niğde Anadolu FK |
07/05/2022 | Sivas Belediyespor | 1 - 0 | Sakaryaspor |
07/05/2022 | Çorum FK | 3 - 2 | Afjet Afyonspor |
07/05/2022 | Bayburt Özel İdare Spor | 1 - 0 | Ergene Velimeşe |
07/05/2022 | Sarıyer | 3 - 1 | Diyarbekir Spor |
07/05/2022 | Ankaraspor | 0 - 0 | 1461 Trabzon FK |
07/05/2022 | Kahramanmaraşspor | 0 - 1 | Turgutluspor |
07/05/2022 | Serik Belediyespor | 1 - 0 | Etimesgut Belediyespor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
07/05/2022 | Elazığspor | 1 - 0 | Fatsa Belediyespor |
07/05/2022 | Kahta 02 Spor | 6 - 0 | Başkent Gözgözler Akademi FK |
07/05/2022 | Nevşehir Belediyespor | 3 - 3 | Bergama Belediyespor |
07/05/2022 | Batman Petrolspor | 2 - 1 | Arnavutköy Belediye |
07/05/2022 | Sancaktepe FK | 0 - 2 | Artvin Hopaspor |
07/05/2022 | Hendek Spor | 0 - 1 | Bursa Yıldırımspor |
07/05/2022 | 1954 Kelkit Bld.Spor | 0 - 2 | Karaman Futbol Kulübü |
07/05/2022 | Çatalcaspor | 1 - 0 | Osmaniyespor FK |
07/05/2022 | Erbaaspor | 1 - 4 | Belediye Kütahyaspor |